Rekeningrijden: wat staat ons te wachten?

Door: Robin van de Graaf

Het toenemende fileprobleem en de opkomst van het elektrische rijden zorgen ervoor dat het rekeningrijden weer een hot item is op de politieke agenda. Het onderwerp werd eind jaren 80 voor het eerst besproken door VVD-minister Neelie Kroes. Sindsdien is het al meerdere keren onderdeel geweest van de politieke discussie, maar dit heeft tot op heden nog niet tot een invoering van het rekeningrijden geleid. Maar wat kunnen we in de toekomst verwachten van het rekeningrijden?

Het rekeningrijden houdt in dat weggebruikers belasting gaan betalen per gereden kilometer. Wanneer het rekeningrijden ingevoerd gaat worden, zal het systeem van de huidige autobelastingen hervormd gaan worden. Tegenover de invoering van het rekeningrijden staat de afschaffing van de wegenbelasting. Tevens wordt onderzocht of de BPM ook afgeschaft of anders eventueel verlaagd kan worden.

In het Klimaatakkoord van 2019 is opgenomen dat de komende tijd drie vormen van het rekeningrijden door het kabinet onderzocht gaan worden:

1. Een beprijzing per kilometer voor elektrische auto’s, waarbij het huidige systeem voor fossiele auto’s gehandhaafd blijft;
2. Een tijd- en plaatsgebonden heffing met uitzondering van een spitsheffing voor alle weggebruikers; of
3. Een emissie-, tijd- en plaatsgebonden heffing voor alle weggebruikers.

Het doel is om in 2025 het nieuwe stelsel voor de autobelastingen in te voeren. Tot die tijd zal onderzocht worden welke variant het meest geschikt is en hoe het rekeningrijden verder vormgegeven kan worden. In ieder geval moet onder het nieuwe stelsel iedereen die gebruikmaakt van de infrastructuur bijdragen aan de kosten, dus ook de elektrische rijders. Door de heffing eventueel te koppelen aan milieukenmerken van de auto, wil de politiek het elektrisch rijden wel blijven stimuleren.

De discussie over het rekeningrijden is wederom actueel. Dit heeft twee belangrijke oorzaken:

Allereerst het toenemende fileprobleem. Tegenwoordig ontstaan er steeds vaker files op de Nederlandse wegen en deze files worden ook steeds langer. De reistijd over de weg blijft jaarlijks toenemen. Het rekeningrijden kan er volgens de politiek toe leiden dat het autogebruik afneemt en het fileprobleem wordt beperkt. Weggebruikers worden dan namelijk belast voor het gebruik van hun auto.

De opkomst van het elektrisch rijden zorgt ervoor dat er nagedacht moet worden over een nieuw systeem van autobelastingen. Steeds meer weggebruikers gaan elektrisch rijden. Echter hoeft deze groep weggebruikers geen wegenbelasting en geen BPM te betalen. Tevens betalen zij geen brandstofaccijns. Dit zorgt ervoor dat de opbrengsten van de schatkist flink teruglopen. Het elektrisch rijden is nog steeds sterk in opkomst en de opbrengsten zullen de komende jaren alleen maar minder worden. De politiek streeft ernaar dat in 2030 alle nieuwe auto’s emissieloos zijn. Een nieuw stelsel voor de autobelastingen moet ervoor zorgen dat het Ministerie van Financiën niet in moeilijkheden komt.

Op de korte termijn lijkt er weinig te veranderen. De politiek gaat onderzoek doen naar de invoering van het rekeningrijden. Het huidige doel is om in 2025 een nieuw stelsel voor de autobelastingen in te voeren. Er is dus nog veel onzekerheid over het rekeningrijden. Het zal niet de eerste keer zijn dat de plannen voor het rekeningrijden tot niets leiden. Toch lijkt de druk nu groter dan ooit. 

Echter valt weinig te zeggen over hoe het rekeningrijden vormgegeven zal worden. Een optie voor de politiek is om een spitsheffing in te voeren. In dat geval wordt het rijden in de spits aanzienlijk duurder dan het rijden buiten de spits. De kosten van bijvoorbeeld het woon-werkverkeer kunnen dan een stuk hoger worden. Een mogelijke oplossing hiervoor is om het openbaar vervoer te stimuleren. Daarnaast kan er gekeken worden of het schuiven van werktijden mogelijk is en of het mogelijk is om uw werknemers thuis te laten werken.

Tot op heden is, ook vanuit de politiek, veel kritiek op de spitsheffing. Het is dus geen uitgemaakte zaak dat de spitsheffing ingevoerd gaat worden. Wel kunt u er vanuit gaan dat u over een aantal jaar belast gaat worden voor het gebruik van de auto en niet langer voor het bezit van de auto.